پژوهشی بر رابطه همبستگی مابین کیفیت های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه های عمومی

شرایط پیچیده زندگی امروز سبب پیچیدگی مسایل شهری شده و مفهوم بسیاری از فضاهای شهری را دگرگون ساخته است و تنها مفهومی که از عرصه های عمومی شهری به جای مانده است، مسیرهایی برای ارتباط فضاهای خصوصی است و اهمیت بیش از اندازه سرعت، تکنولوژی و زمان، انسان معاصر را به حرکت سریع ماشینی در بین فضاهای خصوصی ترغیب می کند. نادیده انگاری ارزش های اجتماعی، فرهنگی و هویتی نهفته در فضاهای شهری، بی توجهی به ارتقای کیفیت های محیطی در فضاهای شهری و کیفیت های موثر در پیوندها و جابجایی های شهری و تاکید صرف بر ادراکات ذهنی طراحان شهری یا معماران، سبب شکل گیری فضاهایی مردم گریز در ساختار شهری شده است که توانمندی مورد انتظار را نخواهند داشت، که محیطی پاسخگو و منعطف در برابر رفتارهای شهروندی باشد. افزایش کیفیت زندگی شهروندی و حیات اجتماعی در فضاهای شهری، یکی از چالش های حرفه طراحی شهری بوده و نظریات بسیاری بر مبنای شرایط و تجربیات مختلف مطرح شده است. در این راستا، سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از شاخصه های مطرح در علوم اجتماعی اخیراً در حوزه طراحی شهری، به عنوان ابزاری هرچند مفهومی، جایگاهی ویژه یافته است. در این پژوهش، با توجه به اینکه ارتقای کیفیت های محیطی، به عنوان راهکار ارتقای حیات شهری مدنظر است، سعی بر آن است که با جستجوی روابطی منطقی مابین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و کیفیت های محیطی، بتوان با ارائه رویکردی شهرسازانه از سرمایه اجتماعی، آن را به عنوان ابزاری عملیاتی در طراحی شهری به کاربست. کیفیت های محیطی انتخاب شده در این پژوهش در راستای پاسخگویی به نیازهای رفتاری کاربران فضا، خلق فضاهای شهری اجتماع پذیر و ارتقای تعاملات اجتماعی در فضاهای شهریست. جهت حصول نتیجه نهایی پژوهش و یافتن رابطه همبستگی مابین سطح تعاملات اجتماعی و سطح کیفیت های محیطی، کمی سازی کیفیت های محیطی انجام گرفته است تا بتوان نتایج کمی شده کیفیت های محیطی با سطح شاخص سرمایه اجتماعی که از تحلیل پرسش نامه های برداشت شده در محدوده بدست آمده است، را با هم قیاس نمود؛ در راستای کمی سازی کیفیت های محیطی، تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (ahp) در دو مرحله، جهت تعیین اوزان هریک از زیرسنجه های کیفیت های محیطی و همچنین جهت تعیین اوزان هریک از کیفیت ها برای محاسبه برآیند نهایی کیفیت های محیطی اعمال شده است. نتایج پژوهش حاضر مبنی بر وجود رابطه مستقیم مابین سطح شاخص سرمایه اجتماعی و برآیند زیرسنجه های کیفیت های محیطی در محله جلفای اصفهان به عنوان نمونه مطالعاتی است. در عین حال روابط بدست آمده روابطی غیرخطی هستند که دلیل آن را می توان در وجود فاکتورهای متعدد دخیل در سرمایه اجتماعی و پیچیدگی روابط مابین آنها دانست.